“Nu gaat hij écht te ver” – het was de duizendste keer dat we het zeiden. Ditmaal ging het over een paar NSB-vlaggen bij de PVV-demonstratie, en het feit dat Wilders weigerde daar afstand van te nemen. We hadden het ook al gezegd over talloze racistische sneren, verdachtmakingen richting tegenstanders en nauwelijks verholen oproepen tot geweld. Daags na de demonstratie verschenen er PVV-politici met diezelfde NSB-vlag op hun revers in de Tweede Kamer. Ze waren te ver gegaan, en gingen zoals altijd doodleuk nog een stap verder.

Toch was het ditmaal anders. De prinsenvlag werd gevoerd door hardcore neonazi’s. Ze waren er allemaal: Voorpost, Combat 18, Blood & Honour en hoe die splinters ook allemaal mogen heten. Ze werden niet weggestuurd. Wilders werd woest toen hij er op werd aangesproken, maar zijn onderknuppels betoonden zich solidair, met hun prinsenvlagspeldjes. En ondertussen is de PVV vriendjes aan het worden met extreemrechtse partijen in het buitenland.

De PVV is hiermee twee grenzen overgestoken waar de partij tot nog toe voor terugschrok. De eerste grens is de coming-out als extreemrechtse partij. Iedereen wist het natuurlijk allang, maar officeel was de PVV het niet. Ze ontkenden het in alle toonaarden, en de rest van de politiek ging daar met knikkende knieën in mee. Bij de vorming van Rutte-1 was het formele bezwaar tegen directe regeringsdeelname het gebrek aan interne democratie bij de PVV. Verder durfden CDA en VVD niet te gaan.

Maar die tijd is voorbij. Wilders roept nog wel dat hij niet voor halve nazi wil worden uitgemaakt, maar de speldjes sturen een heel andere boodschap de wereld in. De PVV vindt het prima om extreemrechts genoemd te worden. Associaties met de NSB, geen probleem. Ze zijn er trots op.

De andere grens is die van fysieke intimidatie en geweld. Niet dat de PVV dat ooit zelf gaat doen, maar de neonazi-splintergroepen zijn er niet vies van. En ze strijden nu letterlijk onder dezelfde vlag.

Intimidatie, het is al sinds het begin van de partij een wapen dat ze graag hanteert. Iedereen van enige positie die zich uitspreekt, kan problemen verwachten. Vooral als hij of zij op de één of andere manier in dienst is van de overheid, probeert de PVV ontslag te bewerkstelligen, subsidie te laten stoppen of opdrachten in te trekken. En met de slappe knieën van de andere partijen, zijn die mensen hun baan niet zeker.

Maar het zijn natuurlijk de moslims die echt de lul zijn. Het ontnemen van fundamentele rechten, massale deportaties en knieschoten, de PVV laat er geen enkele twijfel over bestaan wat er met moslims gaat gebeuren als Wilders eenmaal aan de macht is. Openlijk zaait de partij angst onder deze mensen.

En dan hebben we nog de praktijken van de Roze Khmer, Internet-SA, anonieme dreigerts, toetsenbordhelden of hoe je ze ook wilt noemen. De PVV-aanhangers die via internet hetzes tegen onwelgevallige personen ontketenen. Hetzes die de vorm hebben van massale beledigingen, bedreigingen, spamblocken, het opstellen van lijsten en, heel populair, klagen bij de werkgever. In crisistijd, wanneer iedereen vreest voor z’n baan.

Maar dat was blijkbaar niet genoeg. Door een belangrijk symbool van de gewelddadige neonazi’s te steunen, geeft de PVV in feite het signaal af: als je ruzie maakt met ons, kijk dan niet gek op als er ineens een stel bivakmutsen voor je deur staat.

Bang maken, iedereen die het niet met ze eens is moet bang zijn. Bang voor je baan, voor je kinderen, bang voor je ruiten. Bang voor wat er kan gebeuren mocht Wilders toch aan de macht komen.

De PVV heeft nog nooit meer dan 15% van de zetels in de Tweede Kamer gehaald. De neonazi-splintergroepen tellen enkele tientallen leden per stuk, en je kan verwachten dat daar ook nog de nodige meelopers bij zitten. Voor zover ik weet is er nog nooit iemand daadwerkelijk op straat komen te staan na kritiek op de PVV. Loopt het dan wel zo’n vaart? Is het niet allemaal een storm in een glas water?

Dat valt te bezien. Nee, een Kristallnacht is nog ver weg. Regeringsmacht voor Wilders zie ik voorlopig niet gebeuren. Maar reken maar dat je de sjaak bent als je zo’n digitale hetze over je heen krijgt. Er lopen wel degelijk potentiële Breivikjes rond in Nederland. En laten we wel wezen, de politiek is heel wat verder richting de PVV opgeschoven dan gezond is. Media durven zich nauwelijks uit te spreken, geen journalist die ooit een kritische vraag stelt aan Wilders. En vooral: de PVV gaat elke keer weer een stapje verder. Elke keer wordt ‘de’ grens overschreden en een stukje opgerekt.

Een kleine minderheid krijgt dat alleen maar voor elkaar als te weinig mensen zich uit durven te spreken. Als wij de lieve vrede proberen te behouden waar zij alles doen om die vrede te torpederen. Als wij redelijk proberen te zijn door een beetje toe te geven, in plaats van door een redelijke grens te trekken en die ook daadwerkelijk vast te houden. Als wij doodzwijgen terwijl de rest van de wereld doorpraat.

Een handjevol bruinhemden kan niet meer angst aanjagen dan dat wij als samenleving toestaan.

Wij moeten ons blijven uitspreken. Niet alleen aan de borreltafel, ook in het openbaar. Wij mogen nooit bang worden. Nooit. Extreemrechts bestaat uit lafaards voor wie angst geurt als zoete honing. Ze pakken alleen de zwakken, de mensen die er alleen voor staan, degenen die iets te verliezen hebben. De baas van de Telegraaf hoeft echt niet voor zijn ruiten te vrezen.

Het is nu al weer twaalf jaar geleden dat Leefbaar Nederland en de LPF in opkomst waren. Politiek succes boekten ze met het cultiveren van wantrouwen en chagrijn. Na de moord op Fortuijn wisten zijn aanhangers een sfeer te creëren waarin iedereen die geen racist was, zijn gore linkse bek moest houden. Gutmensch en Godwin vlogen je om de oren als je iets terug zei. Voor argumenten was geen plaats, voor schelden, dreigen en verdacht maken des te meer.

Ik ben die sfeer zat. Het leven is veel te kort en te mooi om twaalf jaar kwijt te raken aan maatschappelijk chagrijn. Bovendien, angst gedijt in chagrijn en chagrijn gedijt in angst. We moeten niet alleen de angst bestrijden, we moeten ook van het leven blijven genieten.

Er is geen betere manier om te laten zien dat je niet bang bent, dan door volop van het leven te genieten.

Dus laat je stem horen waar je maar kan, maar blijf genieten. Pak je fiets en trek er opuit, ga met je vrienden de kroeg in, drink en maak gerust alle slechte grappen over nazi’s en PVV’ers die je maar kan verzinnen. Vrij met je lief, trek je mooiste kleren aan, dans tot de zon opkomt en de laatste druppels uit de flessen zijn geschud.

De wereld is ook van de lieve mensen. Laat hem niet van je afpakken. Geniet.