Voor wie zelf niet sport is de sportzomer mislukt, maar gelukkig hebben Nederlanders weer een nieuwe competitie gevonden om vanuit de luie stoel te becommentariëren: De verkiezingen en het steeds groter wordende peilingcircus er omheen. Eerst keek iedereen naar de spannende strijd tussen SP en VVD, toen haalde de PvdA de SP weer terug terwijl de VVD een halfslachtige demarrage probeert.
Hartstikke leuk allemaal.
Grappig genoeg wordt de belangrijkste ontwikkeling door velen over het hoofd gezien. Rechts is zijn meerderheid kwijt. Links heeft nu een meerderheid, en die kon wel eens heel stabiel blijken te zijn.
De echt rechtse partijen, PVV, VVD, SGP en CDA, zitten in de meeste peilingen structureel onder de 70 zetels. Goed, de Christenunie is op onderwerpen die met de voortplanting te maken hebben nogal conservatief, D66 schuift naar rechts en wat 50P gaat doen is ook maar de vraag. Maar de tijd dat zonder de SGP en extreem-rechts er een meerderheid was voor CDA-VVD, ligt ver achter ons. En mét die malloten komen ze ook niet meer in de buurt van een meerderheid.
Voor een deel komt dat natuurlijk doordat een deel van de populistische stem van de PVV naar de SP is gegaan. Aan de andere kant is de SP vaker behoorlijk groot geweest zonder dat dit tot een linkse meerderheid leidde.
De echte reden is vermoedelijk dat de rechtse meerderheid altijd kunstmatig was. De oorzaak daarvan zit bij het CDA. Deze partij is van oudsher voor ongeveer 2/3 rechts, en 1/3 links. Die laatste groep bestaat uit de CDA’ers die min of meer oprecht over ‘rentmeesterschap’ praten, die liefdadigheid doen bij kerkelijke instellingen en lid zijn bij christelijke vakbonden. Links met een christelijk sausje.
Helaas hadden die mensen nooit veel te vertellen binnen het CDA. De linkse minderheid mocht zoete verhaaltjes vertellen voor de bühne, als puntje bij paaltje kwam kreeg de rechtse meerderheid binnen de partij z’n zin. De ijzeren discipline deed de rest; de linkse fractieleden en bestuurders hielden zich aan de rechtse partijlijn.
Het gevolg daarvan was dat 1/3 van de zetels van het CDA eigenlijk linkse zetels waren, die gekaapt werden door de rechtse meerderheid binnen de partij. In de hoogtijdagen van het CDA werd de rechtse meerderheid dus gesteund door 15 linkse zetels. Rechts had een meerderheid, maar die was kunstmatig.
Gelukkig begint daar nu een eind aan te komen. Het CDA krimpt structureel. En van elke drie zetels die het CDA kwijtraakt, gaat er één naar links en twee naar rechts. Omdat die drie zetels de facto bij rechts zaten, is dat dus één zetel winst voor links. De VVD groeit erdoor, maar wordt wel steeds eenzamer. De neergaande lijn van de PVV zet ook door, de SGP blijft zichzelf belachelijk maken. Er is geen stabiele rechtse meerderheid meer.
Natuurlijk, het kan een keer gebeuren dat de LPF/PVV/TON de populistische kiezer weer een keertje terug haalt. Maar ik verwacht niet dat het CDA er opnieuw in slaagt de linkse christelijke kiezer te paaien en vervolgens te gijzelen in een kunstmatige rechtse meerderheid. Die truuk werkt niet meer.